در صنایع فلزکاری و پرداخت سطوح، دو روش سندبلاست (Sandblasting) و شاتبلاست (Shotblasting) از پرکاربردترین تکنیکها برای تمیزکاری، زنگزدایی، پرداخت و آمادهسازی سطوح محسوب میشوند. هر یک از این روشها ویژگیهای خاص خود را دارند و برای کاربردهای مختلفی مورد استفاده قرار میگیرند. در این مقاله از آریا سایان گستر، به معرفی این دو روش و تفاوتهای آنها میپردازیم.
سندبلاست چیست و چگونه کار میکند؟
سندبلاست یک فرآیند ساینده و تمیزکاری سطحی است که در آن ذرات ریز و سایندهای مانند ماسه، سیلیس، گارنت یا آلومینیوم اکسید با فشار بالا به سطح موردنظر پاشیده میشوند. این فرآیند باعث حذف زنگزدگی، رنگ، آلودگی و حتی صیقل دادن سطوح فلزی و غیر فلزی میشود.
در سندبلاست، دستگاهی به نام کمپرسور هوا مواد ساینده را با فشار زیاد به سطح پرتاب میکند. به دلیل نوع مواد استفادهشده در این روش، سطح کار بهصورت مات و زبر در میآید که برای رنگآمیزی، آبکاری، چسباندن روکش و افزایش چسبندگی رنگ ایدهآل است.
کاربردهای سندبلاست:
✅ زنگزدایی و تمیزکاری سطوح فلزی
✅ آمادهسازی سطح قبل از رنگآمیزی یا آبکاری
✅ پرداخت کاری و زیباسازی قطعات فلزی، شیشهای و چوبی
✅ حکاکی روی شیشه و سرامیک
شاتبلاست چیست و چگونه عمل میکند؟
شاتبلاست یک روش تمیزکاری و پرداخت مشابه دستگاه های پولیش و پرداخت سطحی است که در آن ساچمههای فلزی یا سرامیکی با فشار زیاد به سطح قطعه پرتاب میشوند. در این روش، برخلاف سندبلاست که از ذرات ریز استفاده میکند، از دانههای فلزی یا سرامیکی کروی (شات) استفاده میشود.
شاتبلاست معمولاً در ماشینآلات مخصوص و کابینهای بسته انجام میشود که در آن ساچمهها چندین بار قابل استفاده هستند. این روش باعث صاف شدن، صیقل دادن، حذف زبری و آمادهسازی سطوح برای پرداخت نهایی میشود.
کاربردهای شاتبلاست:
✅ پرداخت کاری و صیقل دادن قطعات فلزی
✅ افزایش مقاومت و دوام فلزات (عملیات شاتپینینگ)
✅ از بین بردن زبری و ناهمواریهای سطحی
✅ پاکسازی سطح قطعات صنعتی از جرم و رسوبات
همچنین بخوانید: تفاوت عملکرد دستگاه ویبره مکعبی و کروی
تفاوتهای سندبلاست و شاتبلاست
1️⃣ مواد ساینده:
🔹 در سندبلاست از ذرات ریز مانند سیلیس، ماسه، گارنت و اکسید آلومینیوم استفاده میشود.
🔹 در شاتبلاست از ساچمههای فلزی یا سرامیکی با ابعاد مختلف استفاده میشود.
2️⃣ نوع سطح ایجادشده:
🔹 سندبلاست سطحی زبر و مات ایجاد میکند که برای رنگآمیزی و چسباندن پوششها مناسبتر است.
🔹 شاتبلاست سطحی صاف، براق و صیقلی ایجاد میکند که برای پرداخت نهایی ایدهآل است.
3️⃣ میزان دقت و ظرافت:
🔹 سندبلاست دقت بالایی دارد و برای قطعات ظریف و شیشهای مناسبتر است.
🔹 شاتبلاست برای قطعات فلزی بزرگ و مقاوم، مانند قطعات خودرو و سازههای صنعتی، بهتر عمل میکند.
4️⃣ محیط انجام کار:
🔹 سندبلاست معمولاً در محیط باز یا کابینهای مخصوص انجام میشود.
🔹 شاتبلاست در دستگاههای صنعتی داخل کابین بسته انجام میشود که مانع از پراکندگی مواد میشود.
5️⃣ قابلیت استفاده مجدد از مواد ساینده:
🔹 در سندبلاست معمولاً مواد ساینده یکبار مصرف هستند و پس از استفاده دیگر قابل بازیافت نیستند.
🔹 در شاتبلاست ساچمههای فلزی چندین بار قابل استفاده بوده و در دستگاه چرخش میکنند.
سرند یا دستگاه الک ویبره صنعتی چیست؟
کدام روش تکنولوژی جدیدتری است؟
شاتبلاست در مقایسه با سندبلاست یک روش مدرنتر و صنعتیتر محسوب میشود، زیرا فرآیند آن در سیستمهای بسته و بهصورت مکانیزه انجام میشود. همچنین، در این روش از ساچمههای فلزی قابل بازیافت استفاده میشود که باعث کاهش هزینهها و آلودگی محیط زیست میشود.
کدام روش برای پرداخت و صیقل بهتر است؟
برای پرداخت و صیقل دادن سطح فلزات، شاتبلاست روش بهتری است زیرا سطحی صاف، براق و یکنواخت مانند دستگاه پولیش گیلانس زنی ایجاد میکند و برای قطعات حساس، ماشینآلات صنعتی و بخشهای فلزی بزرگ ایدهآل است. در مقابل، سندبلاست برای سطوحی که نیاز به رنگآمیزی، آبکاری و چسبندگی بیشتر دارند، مناسبتر است.
نتیجهگیری
سندبلاست و شاتبلاست هر دو روشهای مؤثری برای تمیزکاری، آمادهسازی و پرداخت سطوح هستند. اگر هدف شما زنگزدایی، ایجاد چسبندگی سطحی و آمادهسازی قبل از رنگآمیزی است، سندبلاست گزینه بهتری است. اما اگر به دنبال صاف کردن، صیقل دادن و افزایش دوام قطعات فلزی هستید، شاتبلاست بهترین انتخاب خواهد بود. انتخاب بین این دو روش، بستگی به نوع کار، جنس سطح و هدف نهایی شما دارد.